İşsizlik müavinətinin hesablanması və ödənilməsi
Qaydaları
Bu Qaydalar “Məşğulluq haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununa əsasən hazırlanmışdır və Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin Baş Məşğulluq İdarəsinin yerli orqanları (bundan sonra – şəhər, rayon məşğulluq mərkəzləri) tərəfindən işsizlik müavinətinin hesablanması və ödənilməsi qaydalarını müəyyən edir.
1. İşsizlik müavinətinin ödənilməsinin şərtləri və müddətləri
1.1. Müəyyən edilmiş qaydada işsiz statusu almış vətəndaşlar işsizlik müavinəti almaq hüququ qazanır.
1.2. İşsiz statusu almış vətəndaşa işsizlik müavinəti (təkrar müavinət alınan hallar istisna olmaqla) ona işsiz statusu müəyyən edildiyi gündən hesablanır.
1.3. Hüquqi şəxslərin ləğvi və ya işçilərin sayı və ştatların ixtisar olunması, əmək şəraitinin şərtlərinin dəyişdirilməsi ilə əlaqədar olaraq sərbəstləşdirilmiş və işdən azad edildikdən sonra şəhər, rayon məşğulluq mərkəzində qeydiyyata alınmış, lakin əmək qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş işdənçıxarma müavinəti və orta aylıq
Müvafiq iş vaxtı ərzində əmək funksiyasını yerinə yetirmək üçün əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş, işçinin gördüyü işə (göstərdiyi xidmətlərə) görə işəgötürən tərəfindən pul və ya natura formasında ödənilən gündəlik və ya aylıq məbləğ, habelə ona edilən əlavələrin, mükafatların və digər ödənclərin məcmusudur.
Mülki hüquq və vəzifələrin əmələ gəlməsinin, dəyişdirilməsinin və xitamının bağlı olduğu vaxt.
1.4. İşçilərin sayının azaldılması və ya ştatların ixtisarı ilə əlaqədar müəyyən edilmiş xəbərdarlıq müddətləri əvəzinə işçiyə onun razılığı ilə azı iki aylıq əmək haqqını bir dəfəyə ödəməklə müvafiq əsaslarla əmək müqaviləsinə xitam verildiyi və işdənçıxarma müavinəti ödənildiyi hallarda həmin şəxsə sərbəstləşdirildiyi gündən sonrakı bir ay müddət bitdikdən sonra işsizlik müavinəti təyin edilə bilər. Əmək şəraitinin şərtlərinin dəyişdirilməsi ilə əlaqədar müəyyən edilmiş xəbərdarlıq müddətləri əvəzinə işçiyə onun razılığı ilə azı iki aylıq əmək haqqını bir dəfəyə ödəməklə müvafiq əsaslarla əmək müqaviləsinə xitam verildiyi və müavinətin ödənildiyi hallarda həmin şəxsə işdən çıxdığı gündən sonrakı iki ay müddət bitdikdən sonra işsizlik müavinəti təyin edilə bilər.
1.5. İşsizlik müavinətinin ödənilməsi müddəti 12 aylıq dövr ərzində 26 təqvim həftəsindən çox ola bilməz.
1.6. İşsiz statusu təyin olunan vaxtdan 12 ay keçdikdən sonra işsiz vətəndaş münasib işlə təmin olunmayıbsa, onun təkrarən işsizliyə görə müavinət almaq hüququ vardır. Bu zaman işsizlik müavinəti təsdiq olunmuş müavinətin minimum məbləğində müəyyən edilir.
2. İşsizlik müavinətinin hesablanması qaydaları
2.1. İşsiz statusu almış vətəndaşlara işsizliyin başlanmasından (şəhər, rayon məşğulluq mərkəzində işaxtaran kimi qeydiyyata alındığı gündən) əvvəlki 12 ay ərzində 26 təqvim həftəsindən az olmayan müddətdə haqqı ödənilən işə malik olduqda, onların işsizlik müavinəti axırıncı iş yer indəki son 12 ay üzrə hesablanmış orta aylıq əmək haqqının 70 faizi məbləğində müəyyən edilir.
2.1.1. Əgər vətəndaş axırıncı iş yerində 12 aydan az işləmişdirsə (lakin 12 ay ərzində o 26 təqvim həftəsindən az olmayan müddətdə axırıncı, həmçinin əvvəlki iş yerləri üzrə haqqı ödənilən işə malikdirsə) bu halda işsizlik müavinəti üçün orta aylıq əmək haqqı axırıncı iş yerində faktiki işlədiyi aylarda hesablanmış əmək haqqının cəmlənmiş məbləğinin faktiki işlənmiş ayların sayına bölünməsi ilə hesablanır.
2.2. İşsizliyin başlanmasından əvvəlki 12 ay ərzində işəgötürənin təqsiri olmadan müəssisədə işin dayandırılması ilə əlaqədar işçilərin qrup halında məcburi ödənişsiz məzuniyyətdə olduğu hallarda və bu səbəbdən həmin 12 ay ərzində 26 təqvim həftəsindən az müddətdə haqqı ödənilən işə malik olanlar və işsiz statusu verilmiş vətəndaşlara işsizlik müavinəti üçün orta aylıq əmək haqqı axırıncı iş yerindəki faktiki işlədiyi aylar üzrə hesablanmış əmək haqqının cəmlənmiş məbləğinin faktiki işlənmiş ayların sayına bölünməsi ilə hesablanır. Bir aydan az işləmiş işçilərin orta aylıq əmək haqqını hesablamaq üçün işçinin faktiki işlədiyi iş günləri ərzində qazandığı əmək haqqını həmin günlərə bölməklə bir günlük əmək haqqı müəyyən edilir və aylıq iş günlərinin orta illik sayına vurulur.
2.2.1. İşsizlik müavinəti yuxarıda göstərilən qaydada hesablanmış orta aylıq əmək haqqının 70 faizi məbləğində müəyyən edilir.
2.2.2. İşsizliyin başlanmasından əvvəlki 12 ay ərzində işəgötürənin təqsiri olmadan müəssisədə işin dayandırılması ilə əlaqədar işçilərin qrup halında məcburi ödənişsiz məzuniyyətdə olduğu hallarda və bu səbəbdən həmin vətəndaş axırıncı iş yerində heç bir haqqı ödənilən işə malik deyildirsə, ona işsizlik müavinəti təsdiq edilmiş müavinətin minimum məbləğinin 2 misli miqdarında müəyyən edilir.
2.3. İşsizlik müavinəti üçün orta aylıq əmək haqqı hesablanması zamanı nəzərə alınan və alınmayan ödənişlərin siyahısı “Məzuniyyət vaxtı üçün orta əmək haqqının hesablanması zamanı nəzərə alınan və alınmayan ödənişlərin müəyyən edilməsi və məzuniyyət vaxtı üçün orta əmək haqqının əmsallaşdırılması qaydasının təsdiq edilməsi barədə” Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 1999-cu il 25 avqust tarixli 137 nömrəli qərarına uyğun olaraq müəyyən edilir.
2.4. Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrindən və Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq yaradılmış başqa silahlı birləşmələrdən azad edilmiş hərbi qulluqçuların orta aylıq əmək haqqının hesablanması zamanı onların vəzifə maaşı (yeni vəzifə maaşını təşkil edən bütün artım növləri və əlavələr daxil olmaqla), hərbi və ya xüsusi rütbəyə görə maaşlar və xidməti illərə (fasiləsiz işə) görə əlavələr nəzərə alınır. Həmin vətəndaşlara işsizlik müavinəti hesablanmış orta aylıq əmək haqqının 70 faizi məbləğində müəyyən edilir.
2.5. Bütün başqa hallarda işsizlik müavinəti təsdiq edilmiş müavinətin minimum məbləğində müəyyən edilir.
2.6. Şəhər, rayon məşğulluq mərkəzinin göndərişi ilə peşə hazırlığını, yenidə n hazırlığı və ixtisasar tırma kurslarını başa catdırdıqdan sonra onlardan asılı olmayan səbəblərdən münasib işlə təmin olunmayan vətəndaşlar bu bölmədə nəzərdə tutulmuş məbləğdə işsizlik müavinəti almaq hüququna malikdirlər.
2.7. İşsizin himayəsində 18 yaşa çatmamış uşağı olduqda, işsizlik müavinətinin məbləği hər bir uşaq üçün müavinətin 10 faizi məbləğində, lakin müavinətin 50 faizindən artıq olmamaq şərti ilə artırılır. Ailədə valideynlərdən hər ikisinə işsizlik müavinəti təyin edildikdə, müavinətin himayədə olan hər uşaq ucun 10 faizi artırılmasi yalnız valideynlərdən birinə şamil edilir.
2.8. Məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qərarı ilə tutulmalı olan məbləğlər (alimentlər, ziyanin ödənilməsi və sair məbləğlər) təyin edilmiş müavinətin 50 faizindən çox olmamaq şərti ilə işsizlik müavinətindən tutulur.
2.9. Bütün hallarda işsizlik müavinətinin məbləği həmin müavinətin təyin edildiyi dövrdə Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən rəsmi
Seçki komissiyalarının və seçkilərin (referendumun) keçirilməsində iştirak edən digər dövlet orqanlarının seçkilərlə (referendumla) bağlı qərarlarının məlumat lövhələrində yerləşdirilməsi yolu ilə, rəsmi çap, televiziya, radio və ya hamının həmin qərarlarla tanış olmasını mümkün edən digər üsullarla əhalinin nəzərinə çatdırılması və ya elan edilməsi.
2.10. İşsiz vətəndaşlara verilən müavinətlərin bütün növləri qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada indeksləşdirilir.
3. İşsizlik müavinətinin ödənilməsi qaydası
3.1. Vətəndaşlara işsizlik müavinətləri qeydiyyatda olduğu şəhər, rayon məşğulluq mərkəzləri tərəfindən nağd və ya banklar (işsiz vətəndaşların arzusu ilə) vasitəsilə ödənilir.
3.2. İşsizlik müavinəti işsizin şəhər, rayon məşğulluq mərkəzində ayda bir dəfə yenidən qeydiyyata alinmasi şərti ilə ayda bir dəfə ödənilir. Vətəndaşın işsiz statusu aldığı gün qeydiyyat günü hesab edilir. İşsiz yenidən qeydiyyatdan keçərkən əmək kitabçasını (yaxud onu əvəz edən sənədi) təqdim etməlidir.
3.3. Şəhər, rayon məşğulluq mərkəzləri tərəfindən işsizlik müavinətlərinin nağd yolla ödənilməsi ödəniş cədvəlləri əsasında həyata keçirilir.
3.4.
İşi və qazancı olmayan, işə başlamağa hazır olub, müvafiq icra hakimiyyəti orqanında işaxtaran kimi qeydiyyata alınan, əmək qabiliyyətli yaşda olan əmək qabiliyyətli şəxs.
">İşsiz vətəndaş işsizlik müavinətini saxta sənədlər təqdim etmək yolu ilə aldıqda, işsiz vətəndaş işsizlik müavinətini aldığı dövrdə işə düzəldikdə, sahibkarlıq və ya fərdi əmək fəaliyyəti ilə məşğul olduqda, mülkiyyətində torpaq payı olduqda, işsiz vətəndaş müvafiq qanunvericiliyə uyğun olaraq pensiyaya çıxdıqda (Qohumluq və ya qanunvericiliklə müəyyən olunmuş digər xüsusiyyətlərə görə bağlılığı olan, birgə yaşayan, ümumi ev təsərrüfatına malik şəxslər və yaxud tənha yaşayan şəxslər.
3.5. İşsizlik müavinətinin ödənilməsinin dayandırılması və ona xitam verilməsi şəhər, rayon məşğulluq mərkəzlərinin əmri ilə rəsmiləşdirilir və əmək kitabçasında müvafiq qaydada qeydlər aparılır. Vətəndaşın əmək kitabçası olmadıqda ona şəhər, rayon məşğulluq mərkəzi tərəfindən müvafiq əmrlərin nüsxələri verilir.
4. Məsuliyyət
4.1. Bu Qaydaları pozmaqda gunahkar olan şəxslər Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində müəyyən olunmuş qaydada məsuliyyət da şıyırlar.
4.2. İşsizlik müavinətinin təyin olunmasına əsassız olaraq rədd cavabı aldiqda, onun ödənilməsi muddətləri başga vaxta kecirildikdə, müavinətin məbləği ilə razilaşmadıqda işsiz vətəndaşlar şəhər, rayon məşğullug mərkəzinin işcilərinin hərəkətlərindən (hərəkətsizliyindən) həmin mərkəzin yuxarı orqanlarına və ya müəyyən edilmiş qaydada məhkəməyə şikayət edə bilərlər.